ਗੈਜੇਟ ਡੈਸਕ: ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਅਕਸਰ ਦੂਜੇ ਬੈਂਕਾਂ ਦੇ ATM ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਏ.ਟੀ.ਐਮ. ‘ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਖਰਚਿਆਂ ‘ਤੇ ਮੁੜ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਹਿਤ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਬੈਂਕ ਦੇ ਏ.ਟੀ.ਐਮ. ਤੋਂ ਪੈਸੇ ਕਢਵਾਉਣ ਜਾਂ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਕਰਨ ਦੀ ਫੀਸ (ਇੰਟਰਚੇਂਜ ਫੀਸ) 20 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵਧਾ ਕੇ 23 ਰੁਪਏ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਕਦੀ ਕਢਵਾਉਣ ਲਈ ਵਾਧੂ ਸੁਵਿਧਾ ਫੀਸ ਵੀ ਲਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੈਂਕਾਂ ਜਾਂ ਏ.ਟੀ.ਐਮਜ਼. ਦਾ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਘੱਟ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਚਾਰਜ ਘੱਟ ਰੱਖਣ ਬਾਰੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਡਾਇਰੈਕਟ ਬੈਨੀਫਿਟ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ (Direct Benefit Transfer) ਦੇ ਲਾਭਪਾਤਰੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਏ.ਟੀ.ਐਮ. ਤੋਂ ਪੈਸੇ ਕਢਵਾ ਸਕਣ।
ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਨਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ ਏ.ਟੀ.ਐਮ. ਇੰਡਸਟਰੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਵਿਚਾਲੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਮੀਟਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਸਮੀਖਿਆ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ‘ਚ ਆਈ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਤੰਬਰ 2023 ਤੋਂ ਮਾਰਚ 2024 ਤੱਕ 45,000 ਨਵੇਂ ATM ਅਤੇ ਕੈਸ਼ ਰੀਸਾਈਕਲਿੰਗ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੇ ਆਰਡਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਆਰਡਰ ਪਿਛਲੇ ਛਿਮਾਹੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਛੇ ਗੁਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਅੰਕੜਾ ਨਵੰਬਰ 2016 ਵਿੱਚ ਨੋਟਬੰਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਤੱਕ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਏ.ਟੀ.ਐਮ. ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ।
ਨੋਟਬੰਦੀ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 2.25 ਲੱਖ ਏ.ਟੀ.ਐਮ. ਸਨ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 2.60 ਲੱਖ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਪਿਛਲੇ ਸਾਢੇ ਸੱਤ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ 35,000 ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਏ.ਟੀ.ਐਮ. ਇੰਟਰਚੇਂਜ ਫੀਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਗਠਿਤ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆ ਗਈ ਹੈ। ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਬੈਂਕਾਂ ਦੀ ਘੱਟ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਏ.ਟੀ.ਐਮ. ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇੰਡੀਅਨ ਬੈਂਕਸ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਮੁੱਖ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵੀਜੀ ਕੰਨਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਇਸ ਕਮੇਟੀ ਨੇ 22 ਅਕਤੂਬਰ 2019 ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਸੌਂਪੀ ਸੀ।
ਇੱਕ ਸੂਤਰ ਮੁਤਾਬਕ ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫੀਸਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਬੈਂਕ ਦੇ ATM ਜਾਂ ਵਾਈਟ ਲੇਬਲ ATM ‘ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਕਾਰਡ ਨਾਲ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇੰਟਰਚੇਂਜ ਫੀਸ ਲਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਫੀਸ ਤੁਹਾਡੇ ਬੈਂਕ ਤੋਂ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਫੀਸ 15 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਟ੍ਰਾਂਜੈਕਸ਼ਨ ਸੀ, ਜੋ 1 ਅਗਸਤ, 2021 ਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ 17 ਰੁਪਏ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਗੈਰ-ਵਿੱਤੀ ਲੈਣ-ਦੇਣ ‘ਤੇ ਫੀਸ 5 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵਧਾ ਕੇ 6 ਰੁਪਏ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਪਰ 2012 ਵਿੱਚ ਏ.ਟੀ.ਐਮ. ਇੰਟਰਚੇਂਜ ਦੀ ਫੀਸ 18 ਰੁਪਏ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ 15 ਰੁਪਏ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਉਦਯੋਗ ਦੇ ਇਕ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਕਿਰਾਇਆ, ਈਂਧਨ ਦੇ ਖਰਚੇ, ਨਕਦੀ ਭਰਨ ਦੇ ਖਰਚੇ ਅਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਾਰਨ ਲਾਗਤਾਂ ਵਧੀਆਂ ਹਨ। 2,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਦੇ ਨੋਟਬੰਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਏ.ਟੀ.ਐਮ. ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਾਰ ਭਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਕੰਨਨ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਸਿਫਾਰਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਕਿ ਅੰਤਰ-ਚੇਂਜ ਖਰਚੇ ਅਤੇ ਏ.ਟੀ.ਐਮ. ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਖਰਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਲਾਗਤ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਸ ਵਾਰ ਫ਼ੈਸਲਾ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਕਰੇਗਾ। ਇੰਡਸਟਰੀ ਇੰਟਰਚੇਂਜ ਫੀਸ ਵਧਾ ਕੇ 20 ਰੁਪਏ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਸੀ ਪਰ ਸੁਣਨ ਵਿਚ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕੈਸਿਟਾਂ ਬਦਲਣ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ 23 ਰੁਪਏ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ATM ਇੰਟਰਚੇਂਜ ਦੀ ਵਧੇਗੀ ਫੀਸ
■ 17 ਰੁਪਏ ਦਾ ਮੌਜੂਦਾ ਏ.ਟੀ.ਐਮ. ਇੰਟਰਚੇਂਜ ਫੀਸ 2012 ਵਿੱਚ 18 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਘਟਾ ਕੇ 15 ਰੁਪਏ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
■ ਚਰਚਾ ਹੈ ਕਿ ਕੈਸੇਟਾਂ ਬਦਲਣ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੰਟਰਚੇਂਜ ਫੀਸ ਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ 23 ਰੁਪਏ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
