ਜੈਪੁਰ : ਜੈਪੁਰ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ‘ਆਈ.ਆਈ.ਟੀ. ਬਾਬਾ’ ਉਰਫ ਅਭੈ ਸਿੰਘ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸੁਰਖੀਆਂ ‘ਚ ਹਨ। ਇਸ ਵਾਰ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲੋਂ ਮਿਲਿਆ ਗਾਂਜਾ ਸੀ। 3 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਜੈਪੁਰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਲਿਆ , ਪਰ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਗਾਂਜਾ ਮਿਲਣ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮਾਨਤ ‘ਤੇ ਰਿਹਾਅ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਇਹ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਖੀਰ ਕਿੰਨਾ ਗਾਂਜਾ ਮਿਲਣ ‘ਤੇ ਜੇਲ੍ਹ ਜੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਨ੍ਹੀ ਮਾਤਰਾ ‘ਚ ਮਿਲਣ ‘ਤੇ ਜ਼ਮਾਨਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ? ਨਾਰਕੋਟਿਕਸ ਡਰੱਗਜ਼ ਐਂਡ ਸਾਈਕੋਟ੍ਰੋਪਿਕ ਸਬਸਟੈਂਸ (ਐਨ.ਡੀ.ਪੀ.ਐਸ.) ਐਕਟ 1985 ਦੇ ਤਹਿਤ, ਗਾਂਜਾ ਰੱਖਣਾ, ਵੇਚਣਾ, ਖਰੀਦਣਾ, ਉਗਾਉਣਾ ਅਤੇ ਖਪਤ ਕਰਨਾ ਅਪਰਾਧ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸਜ਼ਾ ਦੀ ਮਿਆਦ ਗਾਂਜੇ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਗਾਂਜੇ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਅਤੇ ਸਜ਼ਾ ਦਾ ਗਣਿਤ
ਐਨ.ਡੀ.ਪੀ.ਐਸ. ਐਕਟ ਦੀ ਧਾਰਾ 20 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਗਾਂਜੇ ਦੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਾਤਰਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਜ਼ਾਵਾਂ ਹਨ:
1. ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ (1 ਕਿਲੋ ਗ੍ਰਾਮ ਤੋਂ ਘੱਟ) – 6 ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ 1 ਸਾਲ ਤੱਕ ਦੀ ਕੈਦ ਅਤੇ 10,000 ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ।
2. ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਮਾਤਰਾ (1-20 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ) – 10 ਸਾਲ ਤੱਕ ਦੀ ਕੈਦ ਅਤੇ 1 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ।
ਕੀ ਸਿਰਫ ਗਾਂਜਾ ਰੱਖਣ ‘ਤੇ ਸਜਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ?
ਗਾਂਜਾ ਰੱਖਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਸ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ ਵੀ ਅਪਰਾਧ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਭੰਗ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਅਤੇ ਤਸਕਰੀ ਵੀ ਕਾਨੂੰਨ ਦੁਆਰਾ ਵਰਜਿਤ ਹੈ। ਗਾਂਜਾ ਤਸਕਰੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਦੋਸ਼ੀ ਪਾਏ ਜਾਣ ‘ਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ 20 ਸਾਲ ਤੱਕ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਐਨ.ਡੀ.ਪੀ.ਐਸ. ਐਕਟ ਨੂੰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕਿੰਨੀ ਵਾਰ ਹੋਇਆ ਬਦਲਿਆ ?
ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਚਾਰ ਵਾਰ ਸੋਧ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ:
1. 1988 – ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸਖਤ ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।
2. 2001 – ਸਜ਼ਾ ਬਾਰੇ ਨਵੇਂ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ।
3. 2014 – ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੁਝ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।
4. 2021 – ਐਨ.ਡੀ.ਪੀ.ਐਸ. ਐਕਟ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਂਦੇ ਗਏ।
ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਅਤੇ ਐਨ.ਡੀ.ਪੀ.ਐਸ. ਐਕਟ
ਇਹ ਐਕਟ ਉਦੋਂ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਜਦੋਂ 2020 ਵਿੱਚ ਕਈ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਸਿਤਾਰਿਆਂ ‘ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਕੇਸ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਰਿਆ ਚੱਕਰਵਰਤੀ, ਉਸ ਦੇ ਭਰਾ ਸ਼ੌਵਿਕ ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਅਤੇ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਸੁਪਰਸਟਾਰ ਸ਼ਾਹਰੁਖ ਖਾਨ ਦੇ ਬੇਟੇ ਆਰੀਅਨ ਖਾਨ ਦੇ ਨਾਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਆਈ.ਆਈ.ਟੀ. ਬਾਬਾ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਮਿਲੀ ਜ਼ਮਾਨਤ ?
‘ਆਈ.ਆਈ.ਟੀ. ਬਾਬਾ’ ਕੋਲੋਂ ਸਿਰਫ ਡੇਢ ਗ੍ਰਾਮ ਗਾਂਜਾ ਮਿ ਲਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਐਨ.ਡੀ.ਪੀ.ਐਸ. ਐਕਟ ਅਨੁਸਾਰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਜ਼ਮਾਨਤ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਜ਼ਮਾਨਤ ਮਿਲਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੇ ਗਾਂਜੇ ਦੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਮਾਤਰਾ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਬਸ਼ਰਤੇ ਕਿ ਵਿਅਕਤੀ ‘ਤੇ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਦੋਸ਼ ਨਾ ਹੋਣ।
