ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ: ਹਾਲ ਹੀ ‘ਚ ਲੋਕ ਸਭਾ ‘ਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ (Rahul Gandhi) ਨੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ (Maharashtra) ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਲਹਾਪੁਰ ‘ਚ ਦਲਿਤ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਬਿਤਾਇਆ ਸਮਾਂ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਖਾਣੇ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲਿਆ ਸਗੋਂ ਰਸੋਈ ‘ਚ ਜਾ ਕੇ ਖ਼ੁਦ ਸਬਜ਼ੀ ਵੀ ਪਕਾਈ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵਿਲੱਖਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਸੀ ਅਤੇ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਵੀਡੀਓ ਆਪਣੇ ਐਕਸ ਅਕਾਊਂਟ ‘ਤੇ ਸ਼ੇਅਰ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਰਾਹੀਂ ਉਚਗਾਓਂ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ
ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਜਦੋਂ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਰਾਹੀਂ ਉਚਗਾਓਂ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕਦਮ ਰੱਖਿਆ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 50,000 ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਸੂਬਾ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਵੱਡੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਮੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬਿਨਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਤੈਅ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਅਜੇ ਕੁਮਾਰ ਤੁਕਾਰਾਮ ਸਨਦੇ ਦੇ ਘਰ ਜਾਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਚਾਨਕ ਹਰਕਤ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਨਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ।
ਚਾਹ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਖਾਣਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਇੱਛਾ
ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸਨਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਚਾਹ ਪੀਤੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਚਾਨਕ ਭੁੱਖਮਰੀ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਜਦੋਂ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਖਾਣਾ ਪਸੰਦ ਹੈ ਤਾਂ ਰਾਹੁਲ ਨੇ ਹੈਰਾਨੀ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਖੁਦ ਖਾਣਾ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਪਰਿਵਾਰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਘਬਰਾ ਗਿਆ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਹੁਲ ਨੂੰ ਰਸੋਈ ‘ਚ ਲੈ ਜਾਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।
ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨਾ
ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ, ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਅਜੈ ਤੁਕਾਰਮ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਅੰਜਨਾ ਨਾਲ ਛੋਲਿਆਂ ਦਾ ਸਾਗ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ‘ਹਰਭਿਆਚੀ ਭਾਜੀ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਬੈਂਗਣ ਦੇ ਨਾਲ ਤੂਰ ਦੀ ਦਾਲ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤਜਰਬੇ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਰਾਹੁਲ ਲਈ ਸਗੋਂ ਸਨਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਵੀ ਇੱਕ ਖਾਸ ਪਲ ਬਣਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ।
ਬੈਂਗਣ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਤੂਰ ਦੀ ਦਾਲ
ਇਸ ਅਨੁਭਵ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਲਿਖਿਆ, ‘ਅੱਜ ਵੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਲੋਕ ਦਲਿਤ ਰਸੋਈ ਬਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਾਹੂ ਪਟੋਲੇ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਕਿ ਦਲਿਤ ਕੀ ਖਾਂਦੇ ਹਨ।’ ਮੈਂ ਅਜੈ ਤੁਕਾਰਾਮ ਸਨਦੇ ਜੀ ਅਤੇ ਅੰਜਨਾ ਤੁਕਾਰਾਮ ਸਨਦੇ ਜੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਦੁਪਹਿਰ ਬਿਤਾਈ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਬੁਲਾਇਆ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ।’ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੱਗੇ ਲਿਖਿਆ, ‘ਅਸੀਂ ਮਿਲ ਕੇ ਛੋਲਿਆਂ ਅਤੇ ਬੈਂਗਣ ਨਾਲ ਤੂਰ ਦੀ ਦਾਲ ਬਣਾਈ। ‘ਪਟੋਲੇ ਜੀ ਅਤੇ ਸਨਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਜਾਤੀ ਅਤੇ ਵਿਤਕਰੇ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅਸੀਂ ਦਲਿਤ ਭੋਜਨ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਅਤੇ ਇਸ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਰੂਪ ਦੇਣ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ।’
ਜਾਤ-ਪਾਤ ਅਤੇ ਵਿਤਕਰੇ ਦੇ ਅਨੁਭਵ
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਅਜੇ ਤੁਕਾਰਮ ਨਾਲ ਜਾਤੀ ਅਤੇ ਭੇਦਭਾਵ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਡੂੰਘੀ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ। ਅਜੇ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਦਲਿਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਇਸ ਗੱਲਬਾਤ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਹੁਲ ਨੂੰ ਸ਼ਾਹੂ ਪਟੋਲੇ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਦਲਿਤ ਕਿਚਨ ਆਫ ਮਰਾਠਵਾੜਾ’ ਵੀ ਸੌਂਪੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦਲਿਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰਪੂਰਵਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਸੰਵਿਧਾਨ ਅਤੇ ਸਮਾਨਤਾ ਦੀ ਲੋੜ
ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਤਜਰਬਾ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਜਨਾਂ ਨੂੰ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਉਸ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸਹੀ ਸਮਾਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰੀ ਤਾਂ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇਗੀ ਜਦੋਂ ਹਰ ਭਾਰਤੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਆਵੇ।
ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੇ ਉਪਰਾਲੇ
ਰਾਹੁਲ ਦਾ ਇਹ ਕਦਮ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਿਆਸੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਅਤੇ ਵਿਤਕਰੇ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਚਰਚਾ ਨੂੰ ਵੀ ਜਨਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸਮਾਜ ਸਿਰਜਣਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸਾਰੇ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਮਿਲ ਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧ ਸਕਣ।
